Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

miserere nobis

  • 1 Агнец Божий, взявший грехи мира, помилуй нас

    Универсальный русско-английский словарь > Агнец Божий, взявший грехи мира, помилуй нас

  • 2 sino

    sĭno, sīvi, sĭtum, 3 (sinit, as archaic subj. pres. formerly stood, Plaut. Curc. 1, 1, 27; Verg. Cir. 239; but in the former passage has been corrected to sierit, Fleck.; and in the latter the clause is spurious.— Perf. sii, Varr. ap. Diom. p. 371 P.:

    siit,

    Ter. Ad. 1, 2, 24, acc. to Diom. l. l.; another old form of the perf. sini, Scaur. ap. Diom. l. l.; so, too, pluperf. sinisset, Rutil. ib.— Sync. perf. sisti, Plaut. Mil. 4, 2, 80: sistis, Att. ap. Cic. Sest. 57, 122.— Subj. sieris or siris, Pac. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 106; cf. Trag. Rel. p. 84 Rib.; Plaut. Bacch. 3, 2, 18; id. Ep. 3, 3, 19; id. Trin. 2, 4, 120;

    an old formula,

    Liv. 1, 32:

    sirit,

    id. 28, 28, 11; 28, 34, 24:

    siritis,

    Plaut. Poen. 5, 1, 20: sirint, id. Bacch. 3, 3, 64; id. Merc. 3, 4, 28.— Pluperf. sisset, Liv. 27, 6:

    sissent,

    Cic. Sest. 19, 44; Liv. 3, 18; 35, 5, 11), v. a. [etym. dub.], orig., to let, put, lay, or set down; found so only in the P. a. situs (v. infra, P. a.), and in the compound pono (for posino, v. pono); cf. also 2. situs, I.—Hence, transf., and freq. in all styles and periods.
    I.
    In gen., to let, suffer, allow, permit, give leave (syn.: permitto, patior, tolero, fero); constr. usually with an obj.-clause, the subj., or absol., rarely with ut or an acc.
    (α).
    With obj.clause: exsulare sinitis, sistis pelli, pulsum patimini, Att. ap. Cic. Sest. 57, 122: neu reliquias sic meas sieris denudatis ossibus foede divexarier, Pac. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 106:

    quin tu itiner exsequi meum me sinis?

    Plaut. Merc. 5, 2, 88:

    nos Transalpinas gentes oleam et vitem serere non sinimus,

    Cic. Rep. 3, 9, 16:

    non sinam tum nobis denique responderi,

    id. Verr. 1, 17, 54 B. and K.:

    praecipitem amicum ferri sinere,

    id. Lael. 24, 89:

    latrocinium in Syriam penetrare,

    id. Phil. 11, 13, 32: vinum ad se importari, * Caes. B. G. 4, 2 fin.:

    Medos equitare inultos,

    Hor. C. 1, 2, 51:

    magnum corpus Crescere sinito,

    Verg. G. 3, 206; Plaut. Poen. 3, 3, 11; cf.:

    Cato contionatus est, se comitia haberi non siturum,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 6:

    sine sis loqui me,

    Plaut. Ps. 3, 2, 50:

    sine me dum istuc judicare,

    id. Most. 5, 2, 22; so,

    sine dum petere,

    id. Truc. 2, 7, 67 et saep.— Pass.:

    vinum in dolium conditur et ibi sinitur fermentari,

    Col. 12, 17, 1:

    neque is tamen inire sinitur,

    id. 6, 37, 9:

    vitis suci gratiā exire sinitur,

    Plin. 14, 1, 3, § 16:

    hic accusare eum moderate, per senatus auctoritatem non est situs,

    Cic. Sest. 44, 95:

    sine te exorari,

    Plin. Ep. 9, 21, 3.—
    (β).
    With subj. (so for the most part only in the imper.):

    sine te exorem, sine te prendam auriculis, sine dem savium,

    Plaut. Poen. 1, 2, 163:

    sine me expurgem,

    Ter. And. 5, 3, 29: Ch. At tandem dicat sine. Si. Age dicat;

    sino,

    id. ib. 5, 3, 24:

    ne duit, si non vult: sic sine astet,

    let him stand, Plaut. As. 2, 4, 54:

    sine pascat durus (captivus) aretque,

    Hor. Ep. 1, 16, 70:

    sine vivat ineptus,

    id. ib. 1, 17, 32:

    sine sciam,

    let me know, Liv. 2, 40, 5:

    sinite abeam viva a vobis,

    Plaut. Mil. 4, 2, 92:

    sinite instaurata revisam Proelia,

    Verg. A. 2, 669 et saep.— Poet. in the verb. finit: natura repugnat;

    Nec sinit incipiat,

    Ov. M. 3, 377.—
    (γ).
    Absol. (syn.: pati, ferre);

    suspende, vinci, verbera: auctor sum, sino,

    Plaut. Poen. 1, 1, 18:

    nobiscum versari jam diutius non potes: non feram, non patiar, non sinam,

    Cic. Cat. 1, 5, 10:

    domum ire cupio: at uxor non sinit,

    Plaut. Men. 5, 5, 60: Ba. Ego nolo dare te quicquam. Pi. Sine. Ba. Sino equidem, si lubet, id. Bacch. 1, 1, 66: nate, cave;

    dum resque sinit, tua corrige vota,

    Ov. M. 2, 89:

    moretur ergo in libertate sinentibus nobis,

    Plin. Ep. 4, 10 fin.
    (δ).
    With ut:

    sivi, animum ut expleret suom,

    Ter. And. 1, 2, 17:

    sinite, exorator ut sim, id. Hec. prol. alt. 2: neque sinam, ut,

    id. ib. 4, 2, 14:

    nec dii siverint, ut hoc decus demere mihi quisquam possit,

    Curt. 5, 8, 13:

    neque di sinant ut Belgarum decus istud sit,

    Tac. A. 1, 43.—
    (ε).
    With acc.:

    sinite arma viris et cedite ferro,

    leave arms to men, Verg. A. 9, 620:

    per te, vir Trojane, sine hanc animam et miserere precantis,

    id. ib. 10, 598:

    neu propius tectis taxum sine,

    id. G. 4, 47:

    serpentium multitudo nisi hieme transitum non sinit,

    Plin. 6, 14, 17, § 43:

    at id nos non sinemus,

    Ter. Heaut. 5, 5, 7; cf.:

    non sinat hoc Ajax,

    Ov. M. 13, 219; 7, 174.—Sometimes the acc. is used elliptically, as in Engl., and an inf. (to be, remain, do, go, etc.) is to be supplied: Sy. Sineres vero tu illum tuum Facere haec? De. Sinerem illum! Ter. Ad. 3, 3, 42:

    dum interea sic sit, istuc actutum sino,

    I'll let that by and by go, I don't care for it, Plaut. Most. 1, 1, 68:

    me in tabernā usque adhuc sineret Syrus,

    id. Ps. 4, 7, 14: Ch. Ne labora. Me. Sine me, Ter. Heaut. 1, 1, 38: quisquis es, sine me, let me ( go), id. Ad. 3, 2, 23.—
    II.
    In partic.
    A.
    In colloquial language.
    1.
    Sine, let:

    sine veniat!

    let him come! Ter. Eun. 4, 6, 1:

    insani feriant sine litora fluctus,

    Verg. E. 9, 43.—So simply sine! be it so! granted! very well! agreed, etc.:

    pulchre ludificor. Sine!

    Plaut. Truc. 2, 8, 6; id. As. 5, 2, 48; id. Aul. 3, 2, 11; id. Bacch. 4, 7, 13; Ter. Eun. 2, 3, 90 al.:

    sic sine,

    Plaut. Truc. 5, 4.—
    2.
    Sine modo, only let, i. e. if only:

    cur me verberas?... Patiar. Sine modo adveniat senex! Sine modo venire salvum, etc.,

    Plaut. Most. 1, 1, 10.—So with subj.:

    sine modo venias domum,

    Plaut. As. 5, 2, 50 Fleck.—
    B.
    Rarely like the Greek ean, to give up, cease, leave a thing undone: Al. Vin vocem? Cl. Sine:

    nolo, si occupata est,

    Plaut. Cas. 3, 2, 14: tum certare odiis, tum res rapuisse licebit. Nunc sinite (sc. certare, etc.), forbear, Verg A. 10, 15.—
    C.
    Ne di sirint (sinant), ne Juppiter sirit, etc., God forbid! Heaven forefend! Ch. Hoc capital facis... aequalem et sodalem liberum civem enicas. Eu. Ne di sirint, Plaut. Merc. 3, 4, 28; id. Bacch. 3, 3, 64;

    for which: ne di siverint,

    id. Merc. 2, 2, 51:

    illud nec di sinant,

    Plin. Ep. 2, 2, 3:

    ne istuc Juppiter O. M. sirit, urbem, etc.,

    Liv. 28, 28, 11:

    nec me ille sierit Juppiter,

    Plaut. Curc. 1, 1, 27.—Hence, sĭtus, a, um, P. a., placed, set, lying, situate (syn. positus; freq. and class.).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    (gallinis) meridie bibere dato nec plus aqua sita siet horam unam,

    nor let the water be set before them more than an hour, Cato, R. R. 89:

    pluma Quae sita cervices circum collumque coronat,

    Lucr. 2, 802:

    (aurum) probe in latebris situm,

    Plaut. Aul. 4, 2, 2; 4, 2, 8:

    proba merx facile emptorem reperit, tametsi in abstruso sita est,

    id. Poen. 1, 2, 129:

    Romuli lituus, cum situs esset in curiā Saliorum, etc.,

    Cic. Div. 1, 17, 30:

    in ore sita lingua est finita dentibus,

    id. N. D. 2, 59, 149:

    inter duo genua naribus sitis,

    Plin. 10, 64, 84, § 183:

    ara sub dio,

    id. 2, 107, 111, § 240:

    sitae fuere et Thespiades (statuae) ad aedem Felicitatis,

    id. 36, 5, 4, § 39 et saep.—Rarely of persons:

    quin socios, amicos procul juxtaque sitos trahunt exciduntque,

    Sall. H. 4, 61, 17 Dietsch; cf.:

    jam fratres, jam propinquos, jam longius sitos caedibus exhaustos,

    Tac. A. 12, 10:

    nobilissimi totius Britanniae eoque in ipsis penetralibus siti,

    id. Agr. 30:

    cis Rhenum sitarum gentium animos confirmavit,

    Vell. 2, 120, 1; cf.:

    gens in convallibus sita,

    Plin. 7, 2, 2, § 28.—
    2.
    In partic.
    a.
    Of places, lying, situate:

    locus in mediā insulā situs,

    Cic. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    in quo (sinu) sita Carthago est,

    Liv. 30, 24, 9:

    urbes in orā Graeciae,

    Nep. Alcib. 5:

    urbs ex adverso (Carthaginis),

    Plin. 5, 1, 1, § 4:

    insulae ante promunturium,

    id. 9, 59, 85, § 180:

    regio contra Parthiae tractum,

    id. 6, 16, 18, § 46 et saep.—
    b.
    Of the dead, lying, laid, buried, interred (syn. conditus):

    declarat Ennius de Africano, hic est ille situs. Vere: nam siti dicuntur hi, qui conditi sunt,

    Cic. Leg. 2, 22, 57; cf.:

    redditur terrae corpus et ita locatum ac situm quasi operimento matris obducitur,

    id. ib. 2, 22, 56: siticines appellati qui apud sitos canere soliti essent, hoc est vitā functos et sepultos, Atei. Capito ap. Gell. 20, 2:

    C. Marii sitae reliquiae,

    Cic. Leg. 2, 2, 56:

    (Aeneas) situs est... super Numicium flumen,

    Liv. 1, 2 Drak.:

    Cn. Terentium offendisse arcam, in quā Numa situs fuisset,

    Plin. 13, 13, 27, § 84.—Hence the common phrase in epitaphs:

    HIC SITVS EST, HIC SITI SVNT, etc.,

    Inscr. Orell. 654; 4639 sq.; Tib. 3, 2, 29.—

    Comically: noli minitari: scio crucem futuram mihi sepulcrum: Ibi mei sunt majores siti, pater, avus, etc.,

    Plaut. Mil. 2, 4, 20.—
    c.
    A few times in Tacitus for conditus, built, founded:

    urbem Philippopolim, a Macedone Philippo sitam circumsidunt,

    Tac. A. 3, 38 fin.; 6, 41:

    veterem aram Druso sitam disjecerant,

    id. ib. 2, 7 fin.:

    vallum duabus legionibus situm,

    id. H. 4, 22.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., placed, situated, present, ready: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm, Enn. ap. Gell. 2, 29, 20 (Sat. v. 37 Vahl.):

    in melle sunt linguae sitae vostrae,

    Plaut. Truc. 1, 2, 76:

    quae ceteris in artibus aut studiis sita sunt,

    Cic. de Or. 1, 15, 65:

    quas (artes) semper in te intellexi sitas,

    Ter. And. 1, 1, 6:

    (voluptates) in medio sitas esse dicunt,

    within the reach of all, Cic. Tusc. 5, 33, 94.—
    2.
    In partic.: situm esse in aliquo or in aliquā re, to rest with, depend upon some one or something (a favorite figure with Cic., and found not unfreq. in other writers):

    in patris potestate est situm,

    Plaut. Stich. 1, 1, 52; cf.:

    assensio quae est in nostrā potestate sita,

    Cic. Ac. 2, 12, 37:

    hujusce rei potestas omnis in vobis sita est, judices,

    id. Mur. 39, 83; cf.:

    huic ipsi (Archiae), quantum est situm in nobis, opem ferre debemus,

    id. Arch. 1, [p. 1709] 1:

    est situm in nobis, ut, etc.,

    id. Fin. 1, 17, 57; cf.

    also: si causa appetitus non est sita in nobis, ne ipse quidem appetitus est in nostrā potestate, etc.,

    id. Fat. 17, 40:

    summam eruditionem Graeci sitam censebant in nervorum vocumque cantibus,

    id. Tusc. 1, 2, 4:

    in officio colendo sita vitae est honestas omnis et in neglegendo turpitudo,

    id. Off. 1, 2, 4:

    qui omnem vim divinam in naturā sitam esse censet,

    id. N. D. 1, 13, 35:

    cui spes omnis in fugā sita erat,

    Sall. J. 54, 8:

    in armis omnia sita,

    id. ib. 51, 4:

    in unius pernicie ejus patriae sitam putabant salutem,

    Nep. Epam. 9 et saep.:

    res omnis in incerto sita est,

    Plaut. Capt. 3, 4. 4:

    tu in eo sitam vitam beatam putas?

    Cic. Tusc. 5, 12, 35:

    jam si pugnandum est, quo consilio in temporibus situm est,

    id. Att. 7, 9, 4:

    laus in medio,

    Tac. Or. 18.

    Lewis & Short latin dictionary > sino

  • 3 nos

    nōs, nostrum, etc., the plur. of ego, q. v. ( gen. nostrōrum and nostrārum, for nostrum:

    nemo nostrorum,

    Plaut. Poen. 4, 2, 39:

    nostrarum quisquam,

    Ter. Eun. 4, 4, 11) [cf. Sanscr. nāu; Gr. nôï], we:

    nos, nos, dico aperte, consules desumus,

    Cic. Cat. 1, 1, 5.—It is frequently used instead of ego:

    nos... habemus,

    Cic. Fam. 1, 1, 4; Juv. 1, 15:

    nos patriam fugimus,

    Verg. E. 1, 4.— Instead of the gen. poss. noster is commonly used. But:

    impedis et ais "habe meam rationem." Habe nostrum,

    Cic. Att. 7, 9, 4.—

    So, freq. with omnium: communis nostrum omnium patria,

    Cic. Fl. 2, 5:

    communem omnium nostrum condicionem miserari,

    id. Mur. 27, 55:

    praesens omnium nostrum fortuna,

    Liv. 25, 38, 2; 21, 43, 18.—The gen. obj. is usually nostri, rarely nostrum:

    nil nostri miserere?

    Verg. E. 2, 7:

    memoria nostri tua,

    Cic. Fam. 12, 17, 1:

    amor nostri,

    id. ib. 5, 12, 3:

    nostri cupidine captus,

    Ov. M. 13, 762:

    vale, nostri memor,

    Juv. 3, 318.— Gen. part. nearly always nostrum:

    quem enim nostrum,

    Cic. Fam. 5, 12, 5:

    domus utriusque nostrum,

    id. Q. Fr. 2, 4, 2:

    Fabio amantissimo utriusque nostrum,

    id. Att. 8, 12, 1. — Plur. with sing. predic.:

    absente nobis for absente me,

    Ter. Eun. 4, 3, 7:

    nobis merenti,

    Tib. 3, 6, 55:

    insperanti nobis,

    Cato, 107, 5 sq. —It often takes the suffix - met, Hor. S. 1, 3, 67; 1, 10, 56.

    Lewis & Short latin dictionary > nos

  • 4 nīl

        nīl n indecl.    [ne+hilum], nothing: nihil est agri culturā melius: nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt, i. e. exerted themselves to the utmost, Cs.: sui nihil deperdere, of what they had, Cs.: nil sanguinis, no drop of blood, O.: nil sui, nothing proper, O.: tecum nil rei nobis est, we have nothing to do with you, T.: nihil exspectatione vestrā dignum dico: victor, quo nihil erat moderatius: sin mecum in hac prolusione nihil fueris, of no account: nihil hominis esse, a worthless fellow.—Prov.: Nil nimis, i. e. don't be extravagant, T.— Acc adverb., not at all, in no respect, not a whit: nihil se eā re commoveri, Cs.: coniecturā nihil opus est: nihil ad plebis causam inclinati, L.: Nil nostri miserere? V.: nihil sane, nisi, etc., for no reason, but, etc.: nil ad me attinet, T.: nihil ad Persium, in comparison with.—In phrases: nihil agis dolor! you effect nothing: misere cupis abire; sed nil agis, no, you don't! H.: nihil non ad rationem dirigebat, everything: nihil non adroget armis, H.: non nihil est profectum, somewhat: haud nihil, T.: nihil quidquam egregium adsequi, nothing at all: nihil unum insigne, L.: Tu, quantus quantu's, nil nisi sapientia es, are nothing but wisdom, T.: amare nihil aliud est, nisi diligere, etc.: nihil aliud nisi de hoste cogitare, only: nihil tibi deest praeter voluntatem, nothing except: nihil praeterquam, only, exclusively, L.: nihil aliud quam prendere prohibito, L.: nihil aliud quam in populationibus res fuit, L.: nihil praetermisi... quin Pompeium a Caesaris coniunctione avocarem, I have omitted nothing that might separate: nihil moror, quo minus decemviratu abeam, L.: nihil est, quod adventum nostrum extimescas, you have no cause to fear: nihil est, cur adventibus te offerre gestias: nihil excogitem, quam ob rem necesse sit? etc.: nihil fuit in Catulis, ut putares, etc.: Dic aliquid dignum promissis; incipe—nil est, to no purpose, H.: nihil est, quod pocula laudes, in vain, V.: cadit in virum bonum mentiri? nihil profecto minus, by no means.
    * * *
    nothing; no; trifle/thing not worth mentioning; nonentity; nonsense; no concern

    Latin-English dictionary > nīl

  • 5 precor

        precor ātus, ārī, dep.    [prex], to ask, beg, entreat, pray, supplicate, request, call upon, beseech, sue: ita, ut precamini, eveniat: fata deūm flecti precando, V.: sororem dedisse Prusiae precanti, to the prayers of Prusias, L.: patris, precor, miserere, V.: Parce, precor, fasso, O.: di, ad quos precentur ac supplicent, at whose altars, L.: teque, Iuno, precor atque quaeso: quid veneramur, quid precamur deos: Nyctelium patrem precare, O.: haec precatus sum: veniam, V.: date quae precamur, H.: bona omnia populo R., L.: mortem, O.: quod precarer deos: quod deos precati eritis, L.: pro propinquo suo, Cu.: pro nobis mitte precari, O.: precor ab iis, ut patiantur, etc.: deos, ut, H.: venerunt precantes, ut a caedibus parceretur, L.: precare ne iubeant, etc., O.: quo minus ambo unā necaremini non precarere: Hoc quoque, dux operis, moneas, precor, O.: tandem venias precamur, H.: hoc a deis immortalibus precari, ut, etc., N.: a quibus bona precaremur, ab iis, etc.: numquam placidas esse precarer aquas, O.: tua esse precor, O.— To wish for, invoke upon, wish: ut sui cives salutem precentur: seram immortalitatem regi, Cu.: vobis mala: quod tibi evenit, ut omnes male precarentur, uttered curses.
    * * *
    precari, precatus sum V DEP
    beg/implore/entreat; wish/pray for/to; pray, supplicate, beseech

    Latin-English dictionary > precor

  • 6 ardeo

    ardĕo, rsi, rsum, 2, v.n. ( perf. subj. ARDVERINT, Inscr. Fratr. Arval., of the time of the emperor Alexander Severus, in Inscr. Orell. 961) [cf. Sanscr. ghar = to shine. Sonne foll. by Curt.], to take fire, to kindle; hence,
    I.
    Lit., to be on fire, to burn, blaze (syn.:

    ardesco, exardeo, flagro, incendor, uror): Nam multis succensa locis ardent sola terrae,

    for the soil is on fire in different places, Lucr. 2, 592:

    tecta ardentia,

    id. 3, 1064: Ultimus ardebit, quem etc., i. e. His home will burn last, whom etc., Juv. 3, 201:

    ardente domo,

    Tac. A. 15, 50 fin.:

    radii ardentes,

    Lucr. 6, 618: circumstant cum ardentibus taedis, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 28, 89 (Trag. v. 51 Vahl.):

    caput arsisse Servio Tullio dormienti,

    Cic. Div. 1, 53, 121:

    vis ardens fulminis,

    Lucr. 6, 145:

    Praeneste ardentes lapides caelo decidisse,

    Liv. 22, 1:

    rogum parari Vidit et arsuros supremis ignibus artus,

    Ov. M. 2, 620; 2, 245; 14, 747:

    arsurae comae,

    Verg. A. 11, 77:

    videbat quod rubus arderet,

    Vulg. Exod. 3, 2; ib. Deut. 5, 23; ib. Joan. 15, 6.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of the eyes, to flash, glow, sparkle, shine (syn.:

    fulgeo, inardesco, mico): ardent oculi,

    Plaut. Capt. 3, 4, 62; Cic. Verr. 2, 4, 66; 2, 5, 62; cf.:

    oculi ejus (erant) ut lampas ardens,

    Vulg. Dan. 10, 6.—
    B.
    Poet., transf. to color, to sparkle, glisten, glitter, dazzle:

    Tyrio ardebat murice laena,

    Verg. A. 4, 262:

    campi armis sublimibus ardent,

    id. ib. 11, 602. —
    C.
    In gen., of any passionate emotion [p. 156] or excitement, to burn, glow, be inflamed, usu. with abl. (dolore, irā, studio, invidiā, etc.), but often without an abl.; to be strongly affected, esp. with love; to be inflamed, burn, glow, to blaze, be on fire, be consumed, etc. (syn.: ardesco, exardeo, furo).
    (α).
    With abl.:

    quippe patentia cum totiens ardentia morbis Lumina versarent oculorum, expertia somno,

    they rolled around the open eyeballs glowing with heat, Lucr. 6, 1180:

    In fluvios partim gelidos ardentia morbo Membra dabant,

    their limbs burning with the heat of fever, id. 6, 1172:

    ardere flagitio,

    Plaut. Cas. 5, 3, 1:

    amore,

    Ter. Eun. 1. 1, 27; Cic. Verr. 2, 2, 47:

    iracundiā,

    Ter. Ad. 3, 2, 12:

    curā,

    Varr. R. R. 3, 17, 9:

    dolore et irā,

    Cic. Att. 2, 19:

    cupiditate,

    id. Pis. 24:

    studio et amore,

    id. ad Q. Fr. 1, 2:

    desiderio,

    id. Mil. 15; id. Tusc. 4, 17, 37:

    podagrae doloribus,

    to be tormented with, id. Fin. 5, 31, 94:

    furore,

    Liv. 2, 29 fin. et saep.:

    cum arderet Syria bello,

    Cic. Att. 5, 6; id. Fam. 4, 1; Liv. 28, 24 fin. al.—
    (β).
    Without an abl.:

    ipse ardere videris,

    Cic. de Or. 2, 45, 188 (incensus esse, B. and K.); cf. Quint. 11, 3, 145:

    omnium animi ad ulciscendum ardebant,

    were fired, eager, Caes. B. G. 6, 34:

    Ardet,

    Ov. M. 6, 609:

    ultro implacabilis ardet,

    Verg. A. 12, 3:

    ardet in arma,

    id. ib. 12, 71; so,

    in caedem,

    Tac. H. 1, 43.— Poet. with inf. as object (cf. infra), to desire ardently to do a thing:

    ruere ardet utroque,

    Ov. M. 5, 166:

    Ardet abire fugā dulcīsque relinquere terras,

    Verg. A. 4, 281; 11, 895; Val. Fl. 6, 45.—Esp., to burn with love (syn. uror):

    ex aequo captis ardebant mentibus ambo,

    Ov. M. 4, 62:

    deus arsit in illā,

    id. ib. 8, 50 (cf.:

    laborantes in uno Penelopen vitreamque Circen,

    Hor. C. 1, 17, 19):

    arsit Virgine raptā,

    Hor. C. 2, 4, 7; cf. id. ib. 3, 9, 6; and with acc. of the object loved (as supra, in constr. with the inf.): formosum pastor Corydon ardebat Alexin, Corydon had a burning passion for, etc., Verg. E. 2, 1:

    comptos arsit adulteri Crines,

    Hor. C. 4, 9, 13:

    delphini pueros miris et humanis modis arserunt,

    Gell. 6, 8; cf. Arusian. Mess. p. 209 Lind.
    * Pass.
    arsus, roasted, Plin. Val. 2, 9.— ardens, entis, P. a., prop. on fire, burning; hence, glowing, fiery, ardent, hot, etc., lit. and trop.
    A.
    Lit.: sol ardentissimus, Tubero ap. Gell. 6, 4, 3:

    ardentissimum tempus,

    Plin. 2, 47, 47, § 123:

    Austri ardentes,

    id. 12, 19, 42, § 93:

    quinta (zona) est ardentior illis,

    hotter, Ov. M. 1, 46:

    ardens Africa,

    Luc. 9, 729.—
    B.
    Trop.
    1.
    Of the eyes:

    oculi,

    glowing, Verg. G. 4, 451.—
    2.
    Of color:

    ardentissimus color,

    Plin. 21, 4, 10, § 16:

    apes ardentes auro,

    glowing, glittering as with gold, Verg. G. 4, 99; so id. A. 10, 262.—
    3.
    Of wounds, burning, smarting:

    ardenti morsu premere dolorem,

    with burning bite, Lucr. 3, 663.—
    4.
    Of wine, strong, fiery:

    ardentis Falerni Pocula,

    Hor. C. 2, 11, 19; cf. Mart. 9, 7, 45.—
    5.
    Of passion or strong feeling, burning, glowing, eager, impatient, ardent:

    avaritia ardens,

    Cic. Fin. 3, 11, 36:

    mortem ardentiore studio petere,

    id. ib. 2, 19, 61:

    ardentes in eum litteras ad me misit,

    id. Att. 14, 10 fin.:

    ardentissimus dux,

    Flor. 4, 2, 42; 1, 8, 2:

    ardentissimus amor,

    Vulg. 3, Reg. 11, 2:

    studia,

    Ov. M. 1, 199:

    Nonne cor nostrum ardens erat in nobis,

    Vulg. Luc. 24, 32:

    furor,

    ib. Isa. 30, 27:

    miserere ardentis (sc. amore),

    Ov. M. 14, 691.— Poet. with gen.:

    ardens caedis,

    Stat. Th. 1, 662.—In Cic. freq. of passionate, excited discourse:

    nec umquam is qui audiret, incenderetur, nisi ardens ad eum perveniret oratio,

    Cic. Or. 38, 132:

    verbum,

    id. ib. 8, 27 (cf. id. Brut. 24 fin.):

    nisi ipse (orator) inflammatus ad eam (mentem) et ardens accesserit,

    id. de Or. 2, 45, 190:

    orator gravis, acer, ardens,

    id. Or. 28, 99 al. — Adv. ardenter, only trop., in a burning, fiery, eager, passionate manner, ardently, eagerly, passionately:

    ardenter aliquid cupere,

    Cic. Tusc. 4, 17, 39; Plin. Ep. 2, 7, 6.— Comp.:

    ardentius sitire,

    to have a more burning thirst, Cic. Tusc. 5, 6, 16:

    ardentius diligere,

    Plin. Ep. 7, 20, 7, id. Pan. 85, 7:

    ardentius amare,

    Suet. Calig. 25.— Sup.:

    ardentissime diligere,

    Plin. Ep. 6, 4, 3; Suet. Dom. 22.

    Lewis & Short latin dictionary > ardeo

  • 7 precor

    prĕcor, ātus ( gen. plur. precantūm, Ov. M. 12, 33; Plaut. Rud. 1, 5, 2), 1, v. dep. n. and a. [root Sanscr. pracch- prask-, to ask; Germ. fragen; v. posco].
    I.
    To ask, beg, entreat, pray, supplicate, request, invoke, call upon, beseech; to sue, say, or speak as a suppliant (class.; syn.: oro, rogo, supplico).
    (α).
    With acc. of the person addressed:

    qui ne precari quidem Jovem optimum maximum possit,

    Cic. Verr. 2, 4, 32, § 71; id. Balb. 24, 55:

    deos colere, precari, venerarique,

    id. N. D. 1, 42, 119:

    quid veneramur, quid precamur deos,

    id. ib. 1, 44, 122; id. Cat. 2, 13, 29:

    deos tacite malumus et intra nos ipsos precari,

    Sen. Ben. 2, 1, 4:

    Nyctelium patrem precare,

    Ov. A. A. 1, 567.—
    (β).
    With dat. of person in whose behalf:

    bona omnia populo Romano,

    Liv. 24, 16, 10:

    longum Augusto precare diem,

    Prop. 3, 9, 49 (4, 10, 50).—
    (γ).
    With pro and abl. of person prayed for:

    ut jure sacerdotii precari deos pro te publice possim, quos nunc precor pietate privatā,

    Plin. Ep. 10, 13 (8) fin.:

    pro necessario ac propinquo suo,

    Curt. 5, 3, 14:

    pro nobis mitte precari,

    Ov. M. 3, 614:

    pro te,

    Front. Ep. ad Anton. 1, 1; Aug. Ep. 175, 5.—
    (δ).
    With acc. of thing prayed for:

    haec precatus sum,

    Cic. Pis. 20, 46:

    hortatur pater veniam precari,

    Verg. A. 3, 144:

    tibi di, quaecunque preceris commoda dent,

    Hor. S. 2, 8, 75:

    date quae precamur,

    id. C. S. 3:

    vitam,

    Vell. 2, 79, 5; 2, 85, 5:

    saepe precor mortem,

    Ov. P. 1, 2, 59.—So with two acc.:

    quod precarer deos,

    Cic. Q. Fr. 1, 3, 9:

    ut quod deos precati eritis,

    Liv. 40, 46, 9:

    quid habeo aliud deos immortales precari, quam ut, etc.,

    Suet. Aug. 58 fin.
    (ε).
    With ut, ne, quominus, or ( poet.) subj. alone:

    ut fas sit vidisse, tacitus precatur,

    Sen. Ep. 115, 4:

    deosque precetur et oret, ut,

    Hor. A. P. 200; Cic. Dom. 57, 144; Curt. 7, 2, 31; Liv. 24, 5, 5; 25, 25, 6; 26, 25, 13:

    pro se quisque precari coepere, ne festinatione periculum augeret,

    Curt. 3, 5, 14:

    precare ne jubeant, etc.,

    Ov. A. A. 1, 568:

    si id non probares, quominus ambo unā necaremini non precarere,

    Cic. Fin. 2, 24, 79:

    hoc quoque, dux operis, moneas, precor,

    Ov. F. 4, 247:

    det solum miserae mite, precare, fuge,

    id. P. 2, 2, 68:

    tandem venias precamur,

    Hor. C. 1, 2, 30:

    reddas incolumem precor,

    id. ib. 1, 3, 7; id. Epod. 3, 20.—
    (ζ).
    With ab and abl. of person addressed:

    precor ab iis ut, etc.,

    Cic. Rab. Perd. 2, 5:

    hoc a diis immortalibus precari, ut, etc.,

    Nep. Timol. 5, 2:

    quae precatus a diis sum, ut, etc.,

    Cic. Mur. 1, 1: ab indigno, id. [p. 1440] Lael. 16, 57:

    esse stultitiam, a quibus bona precaremur, ab iis dantibus nolle sumere,

    id. N. D. 3, 34, 84.—
    (η).
    With acc. of the prayer:

    te bonas preces precor, uti sies volens propitius mihi,

    Cato, R. R. 139; cf. id. ib. 132, 2.—
    (θ).
    With object-clause:

    sibi et vicinis serere se,

    Plin. 18, 13, 35, § 131:

    numquam placidas esse precarer aquas,

    Ov. H. 19, 82.—
    (ι).
    With ad:

    di, ad quos precentur ac supplicent,

    make supplications, Liv. 38, 43.—
    (κ).
    Absol.:

    fata deūm flecti precando,

    Verg. A. 6, 376; so freq. in part. pres.:

    mitis precanti,

    Stat. Th. 1, 189:

    verba precantia,

    Ov. M. 7, 590:

    manum precantem Protendere,

    Verg. A. 12, 930:

    oliva,

    Stat. Th. 2, 478:

    eum sororem dedisse Prusiae precanti,

    Liv. 42, 12, 4;

    and parenthetically: gnatique patrisque, Alma, precor, miserere,

    Verg. A. 6, 117:

    parce, precor,

    Hor. C. 4, 1, 2; Ov. H. 16, 11; id. Am. 3, 9, 67:

    per hoc decus, precor,

    Hor. Epod. 5, 7.—
    II.
    In partic., to wish well or ill to any one, to hail, salute, or address one with a wish, alicui aliquid (class.).
    1.
    Of good wishes:

    sic exire e patriā, ut omnes sui cives salutem, incolumitatem, reditum precentur,

    Cic. Pis. 14, 33:

    cape, Roma, triumphum, Et longum Augusto salva precare diem,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 50:

    nos perpetuam felicitatem reipublicae precari,

    Suet. Aug. 58: sibi et suis euthanasian similem precabatur, id. ib. 97:

    alicui immortalitatem,

    Curt. 8, 5, 16:

    permittamus vela ventis et oram solventibus bene precemur,

    Quint. Ep. ad Tryph. 3.—
    2.
    Of evil wishes, imprecations; with mala, male, etc., to curse, invoke evil upon:

    neque, si umquam vobis mala precarer, morbum aut mortem aut cruciatum precarer,

    Cic. Pis. 19, 43:

    quod tibi evenit, ut omnes male precarentur,

    id. ib. 14, 33:

    (Ajax) mala multa precatus Atridis,

    Hor. S. 2, 3, 203:

    male precari,

    Plaut. Merc. 2, 1, 11:

    pergin' precari pessimo,

    id. As. 2, 4, 71; cf.:

    audisti quae malo principi precamur,

    Plin. Pan. 94, 2.—( Act. form prĕco, āre, Prisc. p. 779 P.; partic. precatus, as passive, Juvenc. 3, 85; cf. Varr. ap. Non. 480, 27.)

    Lewis & Short latin dictionary > precor

См. также в других словарях:

  • Miserere (Górecki) — Miserere, Op. 44 (  sample (help·info)) was written in 1981 by Polish composer Henryk Górecki. Written for large (120 voices) a cappella mixed choir, a typical performance lasts 35 minutes. The text comprises five words …   Wikipedia

  • Dona nobis pacem — Agnus Dei Darstellung auf einem romanischen Türsturz von St. Remigius (Ingelheim) Agnus Dei (lat. Lamm Gottes, oder griechisch amnòs tὔ theὔ) ist ein seit ältester Zeit im Christentum verbreitetes Symbol für Jesus Christus. Als Osterlamm,… …   Deutsch Wikipedia

  • Agnus Dei (in Liturgy) —     Agnus Dei (in Liturgy)     † Catholic Encyclopedia ► Agnus Dei (in Liturgy)     A name given to the formula recited thrice by the priest at Mass (except on Good Friday and Holy Saturday) in the Roman rite. It occurs towards the end of the… …   Catholic encyclopedia

  • Litanies de Lorette — Les litanies de Lorette, ou les litanies de la Sainte Vierge, sont une longue série d invocations à la Vierge Marie. Elles énumèrent toutes les qualités religieuses de la Vierge Marie. Les litanies ont par définition une nature répétitive, et… …   Wikipédia en Français

  • Litanies De Lorette — Catholicisme Religions sœurs (branches) Catholicisme · Orthodoxie · Protestantisme Spécificités Église catholique romaine · Histoire de l Église catholique romaine Spécificités …   Wikipédia en Français

  • Litanies de la Vierge — Litanies de Lorette Catholicisme Religions sœurs (branches) Catholicisme · Orthodoxie · Protestantisme Spécificités Église catholique romaine · Histoire de l Église catholique romaine Spécificités …   Wikipédia en Français

  • Litanies de lorette — Catholicisme Religions sœurs (branches) Catholicisme · Orthodoxie · Protestantisme Spécificités Église catholique romaine · Histoire de l Église catholique romaine Spécificités …   Wikipédia en Français

  • Litanies à la Sainte Vierge — Litanies de Lorette Catholicisme Religions sœurs (branches) Catholicisme · Orthodoxie · Protestantisme Spécificités Église catholique romaine · Histoire de l Église catholique romaine Spécificités …   Wikipédia en Français

  • AGNUS DEI — [лат. Агнец Божий]. 1. Именование Спасителя в лат. переводах Свящ. Писания см. Агнец Божий, Агнец пасхальный. 2. Часть ординария мессы рим. обряда, состоящая из многократной (с IX в. троекратной) аккламации: «Agnus Dei, qui tollis peccata mundi:… …   Православная энциклопедия

  • Mass (music) — The Mass, a form of sacred musical composition, is a choral composition that sets the invariable portions of the Eucharistic liturgy (principally that of the Catholic Church, the Anglican Communion, and the Lutheran Church) to music. Most Masses… …   Wikipedia

  • Traditional Ambrosian Rite — This article is about the form of the Ambrosian Rite used before the Vatican II; for an explanation of the history and of the current form of this Rite, see Ambrosian Rite. Traditional Ambrosian Rite is the form of the Ambrosian Rite used before… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»